Nefs-i Levvame Mertebesi
Nefs-i levvâme mertebesindeki bir sâlik, limandan açılmış, rıhtımdan fırlamış ve O'na doğru yürümeye -bu yürüme kalbîdir ve tamamen sâlike ait bir keyfiyet sayılır- başlamıştır. Ama, yine de yer yer sapmalar yaşar.. kaymalara mâruz kalır.. bazen hatalar gelir sevapların çehresini karartır ve güzellikleri çirkinlikler takip eder.. sık sık sürçer ve düşer ama, her defasında nedâmetle toparlanır.. istiğfarla hem günahlarından arınır hem de şer temayüllerinin kökünü kesmeye çalışır ve ümitle yoluna devam eder. Sadece bunları yapmakla da kalmaz; sürekli nefsini kınar.. vicdan azabıyla kıvranır.. zaman gelir iç ızdıraplarını gizli iniltilerle seslendirir ve zaman gelir halvet koylarına koşar, duygularını gözyaşlarıyla münâcâtlaştırır ve hep inler durur. Nefs-i levvâme erbabı berzah yolcusu sayılır ve kalb ibreleri mihrâb-ı tâmmı tespit heyecanıyla tir tir titrer, fikirleri âfâk ve enfüs arası gel-gitler yaşar, dilleri de ya "Lâ ilâhe illallah" der, "Lâ maksûde illallah" mülâhazasıyla O'na teveccüh ve iştiyakını ortaya koyar veya doğrudan doğruya O'nun "Maksûd-u bil hak" ve "Ma'bûd-u bil istihkak" olduğunu mırıldanır durur.
Hâlin iç mülâhazalara ulaştığı, kadem ve nazarın aynı ufku paylaştığı seviyeye ulaşan nefs-i levvâme yolcusunun gözünde en küçük hatalar zamanla en büyük günahlar gibi görünmeye, en küçük sürçmeler en büyük ma'siyetler gibi hissedilmeye başlar ki, o andan itibaren sâlikin nazarında ak-kara daha bir belirginleşir, iyi-kötü kendi renkleriyle birbirlerinden tam ayrılır ve o, günahların çirkin yüzünü tahayyül ettikçe hep tiksinti duyar, sevapları düşündükçe de, onlara gönlünce ulaşamamanın hacâletiyle kıvranır; ama ümitli, azimli ve kararlıdır. İşte böyle bir nefse Allah, "Biz, yolumuzda gayret gösterip mücahede edenleri, Bize ulaştıran yollara hidayet ederiz; şüphesiz Allah ehl-i ihsanla beraberdir" (Ankebût, 69) fehvasınca, iyiyi, güzeli, marziyatını ve marziyatına ulaştıracak esasları ilham eder ki, mebde'den uzaklığı itibarıyla bu açıdaki bir nefis de "nefs-i mülheme" pâyesiyle şereflendirilmiş sayılır.
- tarihinde hazırlandı.