Nefs-i Emmare Mertebesi
Nefs-i emmâre mertebesinde bir mü'min, çok defa işlediği günahların ya farkında değildir ya da hayatını hesapsız yaşamaktadır. Hattâ namazında, niyazında, evrâd u ezkârında olsa da, henüz kendi kendini kontrol ve iç murâkabe düşüncesi gelişmediği için, ne tam tâatin şuurunda, ne de ma'siyetin idrakindedir. Böyle birinin, her zaman elinden tutulmaya, havf u recâ dengesine uyarılmaya, mârifet, muhabbet ve mehâfet hisleri açısından derinleştirilmeye ihtiyacı vardır. Sâlikin, bu ilk mertebede nasihat dinlemesi, kusurlarını hafızasına nakşedip sık sık kendini sorgulaması, ibadet u tâatte kararlı davranıp günahlara karşı da dişini sıkarak dayanması "cihad-ı ekber"in mebdei sayılır. Böyle bir mebde' yolcusu mübtedî sâlikin, mücahedesini devam ettirdiği ölçüde, duygu ve düşüncelerinde bazı farklılaşmalar hissedilmeye başlar; bunların başında da, yaptığı en güzel amelleri dahi yeterli bulmama ve olumsuz davranışlarının en küçüğünü bile ciddi ciddi sorgulama hususları gelir ki; işte bu mertebe "nefs-i levvâme" mertebesidir.
- tarihinde hazırlandı.