Maak kennis met Fethullah Gülen, ‘s werelds grootste publieke intellectueel

Toen tijdschriften Foreign Policy en Prospect lezers vroegen te stemmen voor ’s werelds grootste publieke intellectuelen, won één man met straatlengte voorsprong: islamitische geleerde Fethullah Gülen, een inspirerende leider voor miljoenen volgelingen over de hele wereld en persona non grata voor velen in vaderland Turkije, waar sommigen hem als bedreiging zien voor de seculiere orde van het land. In een zeldzaam interview spreekt Gülen met Foreign Policy over terrorisme, politieke ambitie, en waarom zijn beweging verkeerd wordt begrijpen.

Foreign Policy: Hoe voelt het benoemd te zijn tot ’s werelds grootste publieke intellectueel?

Fethullah Gülen: Ik heb me nooit voorgenomen of gewenst verkozen te worden tot iets belangrijks in de wereld. Ik heb altijd geprobeerd een bescheiden dienaar van God en een bescheiden lid van de mensheid te zijn. De Koran zegt dat de mensheid is gecreëerd om God te aanbidden en te erkennen en, als een dimensie van deze aanbidding, de wereld te verbeteren door strikt corruptie of bloedvergieten te vermijden. Het noodzaakt alle dingen en wezens met veel compassie te behandelen. Dit is mijn filosofie, wat me verplicht afstand te houden van alle wereldlijke titels en rangen. Maar ik sta niet onverschillig tegenover gebaren van vriendelijke mensen. Het was een warm gebaar [van de stemmers] om mij te benoemen tot ’s werelds grootste publieke intellectueel, een titel waartoe ik mij nooit gerechtigd kan zien.

FP: Koestert u enige politieke ambities?

FG: Ik heb nooit gehad, noch zal ik ooit, [politieke] ambities hebben. Het enige wat me aan het hart gaat is te proberen God tevreden te stemmen door Hem correct te laten kennen en geliefd te maken bij de mensheid.

FP: Waar past Islam in het politieke leven van een moslim?

FG: Islam is een religie die zich hoofdzakelijk richt op de onveranderlijke aspecten van leven en bestaan, daar waar politieke systemen zich uitsluitend concentreren op sociale aspecten van het wereldlijke leven. De islamitische basisprincipes geloof, aanbidding, moraal, en gedrag worden niet beïnvloed door veranderende tijden. Islam schrijft geen vastgestelde onveranderlijke vorm van bestuur voor, noch doet het een poging die vorm te geven. Islam heeft nooit een theocratie in haar naam aangeboden noch gevestigd. Integendeel, Islam vestigt fundamentele principes die het algemene karakter van een regering oriënteren. Dus, politiek kan geen factor zijn in het vormgeven van de Islam, noch kan het daden en gedragingen van moslims sturen in naam van de Islam.

FP: Waarom denkt u dat uw beweging door zoveel Turken wordt gewantrouwd?

FG: Ik denk niet dat zoveel Turken mijn activiteiten wantrouwen. Het idee dat deze beweging van vrijwilligers door zoveel Turken gewantrouwd zou worden ontstaat op dezelfde wijze en vanwege dezelfde redenen als dat de wereld steeds meer hoort over moslims die door de media radicaal genoemd worden. Omdat degenen die deze indruk wekken extreem luidruchtig zijn, kunnen sommigen waarnemers misleid worden.

FP: Honderden scholen zijn over de hele wereld geopend rondom het wereldomvattende model dat u introduceerde, een mengeling van wetenschap en religie. In hoeverre worden de scholen die bestuurt worden door de Gülen-beweging centraal gestuurd?

FG: Mijn enige rol in het openen van de scholen was door de suggestie te geven en het openen ervan aan te moedigen. Maar het is onmogelijk voor een [centrale autoriteit] om alle scholen te besturen. Ze bevinden zich in meer dan 100 landen, en er moeten ongetwijfeld veel verschillende bedrijven zijn geweest die ze hebben geopend en nu besturen. Sommigen kunnen relaties of interacties hebben. Anderen kunnen weer hun ervaringen met elkaar delen.

FP: Wat is de grootste misvatting over de Gülen-beweging?

FG: Ik kan concepten als Gülenisme of Gülenisten niet accepteren. Ik was slechts een schrijver en een officiële prediker onder de mensen. Ik kan geen directe invloed uitoefenen op een persoon of activiteit. Het is onvoorstelbaar dat ik druk kan uitoefenen op wie dan ook.

Maar sommige mensen kunnen mijn mening waarderen en mij respecteren, en ik hoop dan ook dat ze niet bedrogen zijn uitgekomen. Sommige mensen denken dat ik leider van een beweging ben. Sommigen denken dat een centrale organisatie verantwoordelijk is voor alle instituties die ze ten onrechte aan mij verbinden. Ze negeren de ijver die velen hebben om de mensheid te dienen en God tevreden te stemmen. Ze negeren de vrijgevigheid van mensen. Zulke misverstanden kunnen ertoe leiden dat anderen financiële bronnen van de scholen wantrouwen. Een kleine minderheid in Turkije beschuldigt me zelfs politieke aspiraties te hebben, terwijl ik jarenlang worstel met verschillende ziektes.

FP: U predikt een gematigde, tolerante Islam. Wat denkt u dat terrorisme veroorzaakt?

FG: Islam verafschuwt en veroordeelt in het geheel terrorisme en alle terroristische activiteiten. Ik heb herhaaldelijk verklaard dat het onmogelijk is voor een ware moslim om terrorist te zijn, noch kan een terrorist beschouwd worden als een ware moslim. Terrorisme is één van de hoofdzondes die de Koran bedreigt met hellevuur.

Het is een feit dat gedurende de afgelopen eeuwen moslims achter zijn geraakt in wetenschap en technologie. De moslimwereld lijdt onder interne divisies, antidemocratische praktijken, en de schending van fundamentele mensenrechten en vrijheden. Maar moslims hebben nooit en kunnen nooit verwachten dat de oplossingen voor hun problemen bij terreur liggen.

[Terrorisme] is gevormd door bepaalde fundamentele problemen, [inclusief] onwetendheid, armoede, en angst voor anderen. Sommige mensen maken misbruik van jongeren en dwazen. Ze zijn gemanipuleerd, misbruikt, en zelfs gedrogeerd tot zoverre dat ze gebruikt kunnen worden als moordenaars met het voorwendsel van gestoorde idealen of doelen.

Om terrorisme te verslaan, moeten we erkennen dat we allen mensen zijn. Het is niet onze keuze om te behoren tot een bepaald ras of familie. We zouden vrij moeten zijn van angsten voor de ander en genieten van diversiteit binnen democratie. Ik geloof dat dialoog en onderwijs de meest effectieve manieren zijn om onze geschillen te overwinnen.

FP: Wilt u ooit terugkeren naar Turkije?

FG: Ik verlang zeker naar mijn land en mijn vrienden daar. Maar ik heb mezelf overgegeven aan mijn lot en ben bereid me te schikken naar elk oordeel.

Fethullah Gülen, een islamitische geleerde die nu leeft in de Verenigde Staten, is verkozen tot ‘s werelds grootste publieke intellectueel in de 2008 FOREIGN POLICY/Prospect poll.