Antwoorden op vragen van mevr. Tatyana Filippova
1. Ondanks het proces van globalisering zijn de culturen, economische omstandigheden en overtuigingen van de moderne mensen verschillend van elkaar. De naties worden van elkaar gescheiden door hun historische verleden en hun wederzijdse ergernissen en de staten worden door geopolitieke en economische belangen van elkaar gescheiden. Als een intellectueel met diepgaande levenservaring, roept u de mensen op tot liefde, begrip, tolerantie en de hoge principes van het bestaan, in een wereld van economische problemen en de duizelingwekkende ontwikkeling van de technologie. Waar put u uw hoop uit en wat doet het met u om te ervaren dat uw ideeën gehoord en geaccepteerd worden?
Antwoord: De globalisering zal nauwere kennismaking met zich meebrengen. In vorige eeuwen leefden we afzonderlijk van elkaar en kenden elkaar slechts uit hetgeen ons verteld werd. Dit bleef natuurlijk begrensd door de capaciteit en de betrouwbaarheid van de bronnen, die ons informeerden. Maar nu kennen we elkaar als volkeren meer persoonlijk en van dichtbij. De moslims hebben een eeuwenlange ervaring en geschiedenis van samenleven met niet moslims. Nog tot het begin van de 20ste eeuw, bestond bijna de helft van de bevolking van Istanbul uit niet-moslims. Het aantal moslims dat in het territorium van het Ottomaanse Rijk leefde was niet groter maar kleiner dan het aantal niet-moslims. Ook Rusland heeft op bepaald niveau soortgelijke ervaringen beleefd. Er leefden ook veel moslims binnen de grenzen van Rusland. Maar het Westen heeft, in landen als Duitsland, Engeland, Frankrijk en de VS, deze ervaring slechts stapsgewijs in een eeuw verworven. Voorheen wisten zij van de moslims slechts dat wat er over hen verteld werd. Met een veelgebruikte term van vandaag waren de moslims in hun ogen “de ander”. Ook voor moslims die een islamkennis hadden die hen was aangeboden in een verpakking van nationalisme, konden christenen en de joden tot “de ander” gemaakte mensen zijn. Een christelijk tijdschrift dat in de VS wordt gepubliceerd, behandelde kort voor de beruchte terreuraanslag van 11 september de moslims als coveronderwerp en schreef het volgende: “Gisteren was het niet zo, maar vandaag wonen we met de moslims in dezelfde wijk, dezelfde straat. Onze kinderen spelen samen op straat. Deze buren moeten we van naderbij leren kennen”. Uiteraard zijn er bepaalde belangengroeperingen, bepaalde besturen, die dit soort toenadering niet wensen. Maar ondanks verwijdering in het verleden, zijn de mensen in de wereld vervolgens steeds meer benieuwd geworden naar de moslims en de islam en begonnen ze initiatieven te ondernemen voor toenadering en kennismaking. De transportmiddelen en de grensoverschrijdende communicatiemiddelen brengen de mensen steeds dichter bij elkaar. De muren, die in de loop der eeuwen – en zoals u verklaarde – in een geschiedenis vol oorlogen gebouwd zijn, worden afgebroken. Er wonen nu in de westerse landen miljoenen moslims, die afkomstig zijn uit islamitische landen. Ondertussen zoekt de mensheid naar oplossingen tegen de oorlog. God zij dank, vooral dankzij de inspanningen van intellectuelen zoals u en diverse burgerinitiatieven, ondanks politieke omstandigheden – en zoals u verklaarde – botsende economische belangen, treden de mensenrechten en vrijheden steeds meer op de voorgrond. Alhoewel de economische belangen botsen, dwingen ze landen en regeringen toenadering tot elkaar te zoeken door middel van handel en wederzijdse voorziening in levensbehoeften. In dit kader worden ten aanzien van de betrekkingen tussen Rusland en Turkije door middel van wederzijdse handel in energie, aardgas, groente en fruit en toeristische onderwerpen, de vooroordelen vernietigd en wordt de gemeenschappelijke noemer mens-zijn bepalend. Fundamentele onderwerpen zoals het feit dat de mens een edel wezen is en op zoek naar het goede en de rechtschapene, zorgen ervoor dat we elkaar steeds dichter naderen. Kortom, het kan ons hoopvol stemmen, dat de omstandigheden vandaag rijper zijn dan gisteren en morgen zullen ze nog rijper zijn dan vandaag, zo God het wil. Als intellectuelen, denkers en leiders van burgerinitiatieven maar hun verantwoordelijkheid dragen en hun taak vervullen, zonder daar ooit aan te wanhopen.
2. U benadrukt in uw werken heel vaak dat voor de ontwikkeling van nieuwe ideeën met betrekking tot zowel het materiële als het immateriële leven van de mens, onderwijs en nieuwe methoden van kenniswerving gebaseerd op ethische waarden erg belangrijk zijn. Wat moeten volgens u de principes zijn van het door u genoemde systeem, niet alleen met het oog op de realiteit in Turkije, maar ook in Rusland, de Unie van Onafhankelijke Staten, West-Europese landen en Amerika?
Antwoord: We kunnen uiteraard de verschillen die bestaan in diverse landen, welke voortvloeien uit het feit dat ze een eigen overtuiging, geschiedenis, cultuur en geografische ligging hebben, niet buiten beschouwing laten. Maar naast alle verschillen die er zijn, zijn er ook gemeenschappelijke punten die we in ogenschouw dienen te nemen. Als we dit onderwerp toespitsen op het individu, zullen we te maken krijgen met het volgende feit. Alle mensen zijn gemaakt van dezelfde materie; we bestaan allemaal uit dezelfde atoomdeeltjes van aarde, lucht en water. Daar komt bij dat we dezelfde structuur en dezelfde organen hebben. Bovendien vertonen we allemaal, naast fysieke verschillen zoals ons DNA, onze vingertoppen, onze stem, en ons gelaat, ook verschillen qua humeur, karakter, keuzen, capaciteiten en vaardigheden, waardoor iedere mens een aparte wereld in zichzelf herbergt. Maar deze verschillen dwingen ons juist om samen te leven en ons niet van elkaar te verwijderen. Net zoals de diverse ledematen die ons lichaam vormen, harmonieus met elkaar samenwerken ondanks hun verschillen, en net als in het heelal, dat bestaat uit talloze wezens en elementen, alles in de richting van een algemeen doel samenwerkt en samenleeft, en net zoals de zon met zijn warmte en licht, water, lucht, aarde, en de graankorrel met onze inspanningen samenwerken om ons dagelijkse brood te verwerven, evenzo zijn de verschillen tussen de mensen er niet voor om over te strijden, maar om samen te werken om een algemeen en gemeenschappelijke doel te dienen. Wat is dan dat algemene en gemeenschappelijke doel? Wat de godsdiensten en vooraanstaande filosofen door de geschiedenis heen hebben verkondigd, verschilt niet al te veel van elkaar, enkele uitzonderingen daargelaten. Allen hebben stilgestaan bij het doel van het wereldse leven. Bijvoorbeeld zegt Kant bij het omschrijven van dit doel, dat het niet de bedoeling zou moeten zijn van het bestaan van de mens om puur zijn materiële wellust te verzadigen, want de mens kan op dit gebied de dieren niet evenaren. Derhalve zou het doel van het bestaan van de mens moeten zijn het bereiken van de volmaakte mensheid door middel van morele opvoeding. Een andere Duitse filosoof, Scheler, zoekt hetgeen de mens van de dieren scheidt in de kern van de Geist. Terwijl hij het volgen van instincten en gevoelens als gemeenschappelijke noemer ziet bij de voortplanting van dieren en mensen, noemt hij de Geist en diens activiteiten als een richtingaanwijzer voor de juiste koersbepaling van menselijke gevoelens en neigingen en ook de beteugeling daarvan. De ware menselijke vrijheid ontdekt hij in deze activiteit. Een filosoof als John Stuart Mill, die bekend staat als hedonist, weerspreekt het verwijt dat hij het bereiken van het hoogste genot als het doel van het leven beschouwt en de mens derhalve een doel stelt dat gelijkstaat aan dat van de zwijnen. Hij zegt daarbij dat hij doelt op het basisdoel van het menselijk bestaan, namelijk de ultieme geneugten van de geest, het geweten en de gevoelens. Als we terug gaan naar de tijd van de Oudheid, zien we Plato in het westen, die voor de mens en diens opvoeding het bereiken van het goede, de waarheid, de schoonheid en de rechtvaardigheid als doel kiest en in het oosten Confucius, die op zoek naar een deugdzame samenleving, de menslievend, de wijsheid, de integriteit, de waarheid, de moed en de vastbeslotenheid als doel stelt voor de mensheid, dat slechts bereikt kan worden door middel van de bereidheid tot studie. Hij stelt dat de mens door studie deugden als de bekwaamheid, rechtschapenheid, wijsheid, eerlijkheid, zuinigheid, onbedorvenheid, het waarborgen van de rechten van ouderen, gulheid, discipline en integriteit zou moeten kunnen bereiken. Zoals we in de Koran lezen en voor zover we de geschriften van islamitische geleerden en denkers die hierover schrijven kunnen volgen, wordt in de islam het hebben van kennis der materie als basisdoel gesteld voor het menselijk bestaan. Dat wil zeggen het in de ruimste zin des woords door de wetenschap construeren van de aarde met die kennis, het lezen van het heelal als een boek en het bereiken van de kennis van God. Onze geleerden en denkers staan stil bij het feit dat andere levende wezens dan de mens, bijvoorbeeld de dieren, als het ware ter wereld komen met voorkennis, die ze in een andere wereld hebben opgedaan en zich zo aan het leven aanpassen, terwijl de mens alleen door te leren van een potentieel mens-zijn tot een volwaardig mens kan worden.
Dit betekent dat we in de islamitische terminologie het begrip “Fitrat” kennen, hetgeen natuurlijke aanleg betekent en dat een onveranderlijke gemeenschappelijke noemer is voor een menselijke kern van ons allemaal. Deze gemeenschappelijke noemer van ons, onze gemeenschappelijke behoeften, onze gemeenschappelijke kenmerken bepalen ook de fundamentele principes in de opvoeding, waar ook ter wereld. Zelfs de kenmerken die we als verschillen zien, vormen een zeldzaam geheel, als deeltjes van een puzzel. Net zoals onze materiële basisbehoeften al vanaf de eerste mens tot en met nu niet veranderd zijn, evenzo zijn we allemaal hetzelfde gebleven wat betreft onze mentale en geestelijke kanten. Zoals ik bij het beantwoorden van de eerste vraag van Prof. Dr. Rostislav Ribakov probeerde uiteen te zetten: fundamentele kenmerken die door alle mensen gedeeld worden, elementaire ethische waarden, gemeenschappelijke kanten van menselijk leven, bepalen ook de waarden voor onderwijs, die overal in de wereld geldig kunnen zijn. Ook het antwoord op de tweede vraag van de professor geeft een idee over dit onderwerp. Rest nog het toepassen van de methoden en wat dit betreft kunnen we leren van de werkzaamheden van onze onderwijzers en opvoeders, die ze al jaren, zelfs eeuwenlang hebben verricht. We kunnen dit proberen verder te ontwikkelen en de verschillen van de menselijke individuele psychologie en de culturele en geografische diversiteiten die in de praktijk ontstaan in ogenschouw nemen en daarmee aan het werk gaan.
3. Als mens die openstaat voor religie en ethiek, kent U ongetwijfeld de Russische culturele, intellectuele en immateriële tradities. Welke eigenschappen van deze tradities zijn volgens U de beste en meest nuttige en het nastreven in de 21e eeuw waard? Hoe ziet U de toekomst van Rusland en zijn culturele rol in Eurazië heden ten dage?
Antwoord: Ik kan u zeggen dat ik de Russische culturele, intellectuele en immateriële tradities voor een belangrijk deel uit de Russische literatuur heb kunnen volgen en voor zover ik hier kennis van heb kunnen nemen, heb ik tot mijn verbazing moeten constateren dat de geschiedenis van Rusland, vooral de laatste paar eeuwen, grote parallellen vertoont met de Ottomaanse en Turkse geschiedenis. Er zullen weinig mensen van mijn leeftijd zijn die Pushkin, Dostoyevski, Tolstoy, Tjechov, zelfs Gogole, Maxim Gorky en Pasternak niet hebben gelezen. Het leven van deze grote romanschrijvers, verhalenschrijvers, toneelschrijvers en dichters en de thema’s die ze behandelen, de helden die ze hebben bedacht, lijken behoorlijk veel op het leven en de helden van de schrijvers, die in de 19e en de eerste kwarteeuw van de 20ste eeuw in Turkije leefden, de ondergangseeuwen van het Ottomaanse Rijk en de overgangsperiode naar de Republiek. Zozeer zelfs dat de beschrijving van Gogol over de Palto van Dostoyevski, waarvan hij zegt dat “Wij allemaal voort zijn gekomen uit Gogol’s Palto” sterk lijkt op onze samenleving en de geschiedenis van de laatste perioden. Ook de dorpelingen, over wie Gogol vertelt in zijn “Dode Zielen”, waren tegelijkertijd onze dorpelingen. De melancholie die in “Yevgeny Onegin” en “Winterse Avond”, gedichten van Pushkin, wordt beschreven en die tot mijn geboorteplaats Erzurum zijn doorgedrongen, is ook onze melancholie. De “geesten” van Dostoyevski lijken erg op onze “carabinieris”; het is alsof er over dezelfde geheime organisaties, dezelfde politieke intriges, aanslagen en moorden wordt verteld. En zoals er gelijkenissen bestaan tussen Tjechov en Ahmet Mithat Efendi, die de eigen waarden van hun samenleving willen beschermen tegen de westerse literatuur, de strijd tussen Tolstoy en Turgenev, bij ons de strijd tussen Mehmet Akif en Tevfik Fikret; zo zijn er ook gelijkenissen te vinden in Turkije met de ontwikkeling van nihilisme en materialisme bij Russische intellectuelen en een deel van de Russische samenleving, de serieuze kritiek van Tolstoy in Anna Karenina op de elite die onderling Frans spreken verkiest boven het spreken van Russisch en hiertegenover de wending van Raskalnikov en Sonja tot de godsdienst, ondanks alle ellende en het kwaad van de hand van Dostoyevski, die precies terug te vinden zijn in Turkije. Pasternaks diepgaande onderzoek van liefde, onsterfelijkheid en pogingen tot verzoening met God in zijn Doktor Zjivago, zijn eveneens terug te vinden bij de laatste generaties van de Ottomanen en de generaties van Turkse Republiek. Bovendien lijkt het tijdens het lezen van Anton Tjechovs “De drie zusters” alsof we “De drie dochters van de heer Pertev” aan het lezen zijn. Ook de zelfmoord wegens desillusie van Mayakovski, die de Oktober Revolutie in 1917 serieus heeft gesteund en de desillusie van Pasternak, kunnen we terugvinden bij vele intellectuelen in de Turkse Republiek. De “Anna” van Maksim Gorky, waarin hij de strijd beschrijft van de Russische arbeiders tegen het tsarenbewind, die geresulteerd heeft in de Oktober Revolutie van 1917, heeft vele communistische organisaties in Turkije sterk beïnvloed. Kortom, Turkije en Rusland lijken op velerlei gebied sterk op elkaar. Niettemin laat het feit dat de Russische schrijvers die we hebben genoemd beroemdheden zijn geworden van wereldformaat zien, dat het belangrijkste element van de Russische culturele en intellectuele tradities het feit is, dat de Russische bevolking en de samenleving veel waarde hechten aan kunst, gedichten, literatuur, schrijvers, dichters, letterkundigen; niet alleen aan de Russische maar ook aan kunstenaars en letterkundigen uit andere landen. In tegenstelling tot hoe het bij ons is gegaan, heeft ook het Sovjet Regime niet veel in de Russische taal en literatuur geïntervenieerd en niet geprobeerd om ze te veranderen.
In onze dagen, waarin het individualisme en daarmee gepaard gaande egoïsme op de voorgrond treden, is het noodzakelijk dat de Turkse en de Russische gastvrijheid als belangrijke deugd in stand gehouden worden. Parallel hieraan bestaan er in Rusland intellectuelen en activiteiten, die een evenwicht proberen te bewerkstelligen ten opzichte van het extreme individualisme dat voortvloeit uit het modernisme, door middel van solidariteit en samenwerking. De Russische Patriarch Alexi II heeft in een interview met hem, dat gepubliceerd werd in het tijdschrift “da” (Dialoog Eurazië), gezegd: “dat er een jarenlange stabiele ontwikkeling te realiseren is door een vreedzame samenleving te stichten, waarin de mensen uit hun eigen vrije wil elkaars waarden zullen respecteren. In Rusland hebben in een lange reeks van perioden mensen van verschillende godsdiensten en naties in een respectvolle, veilige en vreedzame sfeer met elkaar samen geleefd. Zo’n situatie ontstaat niet binnen een uur. Wij zijn doordrongen van de waarde van onze ervaring. We zijn bereid om deze ervaring met de hele wereld te delen.” Dit is ons aller wens ook. In Rusland leven belangrijke intellectuelen. Bijvoorbeeld de specialist in islamitische jurisprudentie Leonid Sukiyanen. Hij verdedigt aan de ene kant de toenadering en dialoog tussen de volgelingen van verschillende godsdiensten en vestigt aan de andere kant de aandacht op elementen van toenadering tussen het Westen en het Oosten, dat wil zeggen de islamitische wereld; hij is niet bevooroordeeld en kent de nodige waarde toe aan ieders eigenheid. De heer S.V. Lavrov publiceerde als minister van Buitenlandse Zaken van Rusland in december 2004 een artikel in sommige Turkse kranten en schreef over Turkije en Rusland: “Het vervullen van de brugfunctie tussen verschillende beschavingen en de taak van actieve bemiddelaar in de ontwikkeling van toekomstgerichte betrekkingen tussen Europa en Azië en het Westen en het Oosten, is alleen voor ons weggelegd en geen ander land kan die beter vervullen.” Rusland kan op grond van zowel zijn culturele en intellectuele traditie, als zijn historische ervaringen en geopolitieke en geostrategische ligging, maar ook de ligging op of dichtbij de grote aardgas en energie-bronnen, evenals een belangrijk historisch verleden, alsook haar grootse macht een belangrijke bijdrage leveren aan de vrede in zowel in ons gebied als in de wereld.
4. In de laatste jaren tonen veel mensen in verschillende landen van de wereld belangstelling voor Uw leer en levensprincipes. Voor veel mensen bent U de (muceddid=) hervormer in de islam, tevens wordt U als vernieuwende geleerde gezien, die veel moderne mensen aanspreekt met Uw interpretaties, parallel aan de veranderende levensomstandigheden. Bent u het ermee eens dat Uw rol op deze manier wordt omschreven?
Antwoord: Muceddid zijn in de islam is een grote eer. Het vereist een volmaakt mens te zijn op het gebied van wetenschap, ethiek, religiositeit en gedrag. Ik, als gewone sterveling, heb nooit zo’n eer geclaimd en ook nooit zoiets beweerd. Ik presenteer de islam niet op geheel persoonlijke wijze. Ik probeer de islam te presenteren zoals Allah, de Verhevene in de Koran aan ons vertelt en hetgeen onze Profeet [v.z.m.h.] middels zijn woorden en leven geleerd en gepraktiseerd heeft. Waarom is dit anders dan de islam, zoals die door sommigen begrepen wordt? Dit heeft twee redenen. De islamitische wereld verkeerde vanaf de 13e eeuw in een stagnatieperiode op het gebied van de wetenschap en in de staten die sinds die tijd zijn gesticht berustten de macht en de wetgeving grotendeels bij islamitische besturen en gemeenschappen; hierdoor hebben de wijsheid en de wetenschap aan invloed verloren ten opzichte van voorgaande eeuwen. Uiteindelijk is de islamitische wereld, zoals u ook weet, in de 20ste eeuw verworden tot een gebied van ruïnes en kolonies. In elk islamitisch land zijn echter pogingen ondernomen hiervan verlost te worden. Bij deze activiteiten en de bevrijdingsoorlogen is de islam en de religieuze gevoeligheid van de bevolking een drijvende kracht geweest. De religie ging op den duur meer als een ideologie opgevat worden. Ook hierbij is weer de dimensie van wijsheid en wetenschap verwaarloosd. Ten tweede zijn er tegenovergestelde ideologische bewegingen ontstaan, die negatieve en positieve extremiteiten in zich verborgen. Sommigen hebben geprobeerd, zonder rekening te houden met de praktijk van de lange islamitische geschiedenis en door te doen alsof de godsdienst alleen in boeken stond geschreven, met inspanningen die leken op pogingen te bouwen op een ondergrond van water of lucht, om een algehele puriteinse houding aan te nemen, waarbij men beweerde terug te keren naar de Koran en de Soenna. Hiertegenover hebben sommigen geprobeerd om de islam, die een drijvende kracht was tijdens de bevrijdingsoorlogen, ook een drijvende kracht te maken bij het nationalisme en ze hebben haar [de islam] genationaliseerd. Alhoewel al deze bewegingen hun ideeën en houdingen pretendeerden te baseren op de Koran en de Soenna, hebben ze de Koran niet in al haar volledigheid kunnen behandelen. Ze hebben de verzen van de Koran niet kunnen behandelen tegen de achtergrond van de volledigheid van de Koran en ze ook niet kunnen plaatsen in verhouding tot de andere verzen in de Koran. Als je, zoals ik probeer te zeggen, niet een lichaam eerst in zijn geheel kunt bekijken en alle organen van het lichaam niet kunt beoordelen in verhouding tot de rest van alle organen en hun functies, maar alle organen een voor een in behandeling neemt, dan ontstaan er zoveel lichamen als de aantallen organen. Zo ook ontstaan er heel veel interpretaties van de islam, als je de islam niet ook in haar totaliteit in beschouwing neemt en de delen van het geheel niet eerst in hun volledigheid en vervolgens een voor een in verhouding tot de rest van de delen plaatst. Ik als nederige sterveling heb al vanaf het begin geprobeerd, binnen de perken van mijn vermogen, om een totale kijk op de islam te hebben. Naast de Koran en de Soenna is het ook noodzakelijk om te kijken naar de geschiedenis, die een belangrijk laboratorium is voor ons en waarin ook herhaaldelijk voorbeelden aanwezig zijn. Derhalve vertel ik niet over een islam, die noch door de Koran verteld wordt, noch door de Boodschapper van God in de praktijk ons geleerd is. Ik probeer de islam zodanig weer te geven, zoals die is en binnen de contouren van haar antwoorden op voorhanden zijnde plaatsen en omstandigheden.
Ten tweede, de onwetendheid die in de laatste eeuwen vaker te zien is in de islamitische wereld, is ook toegenomen op het gebied van de godsdienst. Elke godsdienst heeft echter een eigen methodiek, dus een eigen methodologie. Helaas zijn velen die heden ten dage over de islam spreken en die werken op het gebied van tafsier=exegese, hadith=traditie en fikih=jurisprudentie verstoken van de kennis van de wetenschap van de methodiek, methodologie van elke wetenschapsdiscipline, wetenschap van taal en logica. Dat terwijl je, voordat je koranexegese gaat beoefenen, de methodologie van de koranexegese moet kennen, voordat je de traditie en de overleveringen van onze Profeet gaat beoordelen eerst de methodologie van de hadith moet kennen en voordat je gaat praten en schrijven over de islamitische jurisprudentie en zelf tot uitspraken gaat komen over de islam, je heel goed de methodologie van islamitische jurisprudentie moet kennen. Het is niet juist om hier in te gaan op technische details over dit onderwerp, maar staat u me alstublieft toe om ter verduidelijking het volgende te presenteren:
Er bestaan onveranderlijke principes in de Koran en de Soenna. De principes van de geloofsovertuiging, gebeden, bepalingen over wat wel en niet geoorloofd is, de ge- en de verboden waar geen twijfel over bestaat, maar ook ethische en immateriële principes zoals rechtvaardigheid, gerechtigheid, eerlijkheid, integriteit, genade, liefde en barmhartigheid.. behoren tot de onveranderlijke principes. Er bestaan ook nog religieuze principes die onderhevig zijn aan veranderingen, die we de muteshabihat=parabolen noemen. Dit zijn relatieve feitelijkheden, die vorm en inhoud kunnen krijgen al naar gelang de tijd, plaats en persoon als de weerkaatsing van het licht door het prisma. Er zijn zelfs definitieve principes, die een veranderende weerspiegeling kunnen bieden al naar gelang de tijd, plaats, conditie en personen. Dit alles heeft een vorm gegeven aan de technische principes, waarmee we de Koran en de Soenna en de islamitische jurisprudentie kunnen begrijpen. Voor dit alles bestaan benoemingen met begrippen als nasih-mensuh=geldig en geannuleerd, mutlak-mukayyed= absoluut en gelimiteerd, umum-husus=algemeen en speciaal. Helaas zijn er tegenwoordig vele moslims, vele onderzoekers, die deze methodologische principes niet in beschouwing nemen, het is zelfs zo dat velen die niet eens kennen.
Daarom is het niet mogelijk om je de immense taak van hervormer, die u in uw vraag noemde, toe te eigenen. Mijn antwoord is wat langer geworden omdat ik mijn inspanningen, die slechts bestaan uit het presenteren van de islam, zoals die binnen de kaders van het boek en de Soenna past, wilde verduidelijken.
5. Welke vraag zou U aan Uzelf willen stellen met Uw gevoelige houding jegens de veranderingen in onze huidige wereld? Waar bent U het meest geïnteresseerd in, wat enthousiasmeert U tijdens het bekijken van de ontwikkelingsfilm van de huidige mensheid, als U kijkt vanuit het perspectief van Uw levenservaring?
Antwoord: Ik kan u zeggen dat de vraag die voor mij als nederige dienaar van vitaal belang is, de volgende is: Vanuit onze fundamentele verantwoordelijkheid jegens Allah, de mensen en het totale bestaan bekeken: “Hoe kunnen we ons verloren paradijs in deze wereld plaatsen, hoe kunnen we onze wereld tot een vorm van paradijselijk leven maken?” Het feit dat er intellectuelen zijn zoals u en vele burgerinitiatieven, wier activiteiten gericht zijn op het ontdekken van de menselijke kern en hoedanigheid, die door de Schepper is bepaald en de leermeesters van de wetenschap, ethiek en immateriële, doet mij deugd, vergroot mijn hoop en enthousiasmeert mij bij dit onderwerp.
- Aangemaakt op .