Ostatnie słowo

Okazało się, że prorok Muhammad potrafił prowadzić swą wspólnotę do sukcesu w każdej dziedzinie życia. Zaś jego własne życie i osiągnięcia stały się inspiracją dla późniejszego rozkwitu w świecie muzułmańskim nie tylko religii i duchowości, ale również sztuki dowodzenia oraz kierowania państwem. Z grubsza, przywódcy powinni legitymować się następującymi cechami:

Realizm. Ich przesłania i wymagania nie powinny być sprzeczne z rzeczywistością. Powinni zdawać sobie sprawę z warunków, jakie są naprawdę oraz z korzyści i wad z nimi związanych.

Absolutna wiara w swoje przesłanie. Ich przekonanie nie może słabnąć i nie wolno im nigdy wyrzec się swojej misji.

Osobista odwaga. Nawet pozostawieni samo sobie, muszą znaleźć w sobie dosyć siły, by przetrwać. Kiedy, w drodze do Medyny, ścigający go ludzie dotarli do wejścia do jaskini, w której się ukrywał wraz z Abu Bakrem, ten lękał się o jego życie. Prorok jednak rzekł tylko: „Nie bój się, gdyż z nami jest Bóg” (9:40).

Wielka siła woli i zdecydowanie. Nie mogą popaść nawet przez chwilę w desperację.

Świadomość osobistej odpowiedzialności. Wszystko powinno mieć na celu sprostanie tej odpowiedzialności. Nie wolno im ulec urokom i pokusom świata.

Dalekowzroczność i ukierunkowanie na cel. Przywódcy powinni potrafić prawidłowo oceniać sytuację i planować zgodnie z przewidywanym rozwojem sytuacji. Muszą umieć oceniać przeszłość, teraźniejszość i przyszłość i tworzyć z tego nową, właściwą syntezę. Ci, którzy często zmieniają swe opinie, szerzą tylko zamęt w swojej społeczności.

Osobista znajomość każdego zwolennika. Przywódcy powinni być w pełni świadomi dyspozycji, charakteru, zdolności, wad i słabych punktów każdego zwolennika. Jeśli takiej wiedzy nie posiadają, jak mogą obsadzać wakujące miejsca ludźmi właściwymi?

Mocny charakter i cnoty. Przywódcy muszą być zdecydowani, ale jednocześnie elastyczni w podejmowaniu decyzji. Powinni wiedzieć, kiedy mają być nieustępliwi i nieubłagani, a kiedy ustępliwi i współczujący; kiedy – poważni i wzniośli, a kiedy skromni. Zawsze powinni być prawdomówni, prawi, godni zaufania i sprawiedliwi.

Wyzbycie się ambicji światowych i nie nadużywanie władzy. Przywódcy powinni żyć skromnie. Nie wolno im dyskryminować swych poddanych, raczej winni są im miłość i przedkładać ich nad siebie i własne interesy, aby lud darzył ich pozytywnymi uczuciami.

Wysłannik posiadał wszystkie wspomniane cechy. Nigdy nie myślał o porzuceniu swej misji w obliczu nawet ogromnej wrogości i prób przekupstwa. Przeciwnie: mówił takim ludziom: „Mów: Jest tylko (Jeden) Bóg a odniesiesz sukces w obydwu światach”.^[1] Kiedy Towarzysze skarżyli się na ciężką warunki życia i prześladowania w Mekce, on odpowiadał:

„Brak wam cierpliwości. Nadejdzie taki dzień, że kobieta będzie podróżować z Hira (miasto w południowym Iraku) do Mekki samotnie (i bezpiecznie) na wielbłądzie i wykona okrążenie Ka’by w akcie czci wobec Boga. Poza tym moja wspólnota posiądzie skarby cesarza sasanidzkiego”.^[2]

Kiedyś przywódcy Mekkańczyków przyszli do Proroka i rzekli: „Jeśli spotkasz się z nami któregoś dnia na osobności, szczególnie bez tych biedaków, to może porozmawiamy z tobą o przyjęciu twojej religii”. Pogardzali biednymi muzułmanami jak Bilal, Ammar i Habbab i chcieli być traktowani inaczej, w sposób uprzywilejowany. Wysłannik odrzucił tę propozycję bez chwili wahania. Bóg w objawionych wersetach tak zwracał się do Muhammada:

„I nie odpędzaj tych, którzy wzywają swego Pana rano i wieczór, poszukując Jego oblicza.” (6:52)

„I bądź cierpliwy z tymi, którzy rano i wieczór wzywają swego Pana, pragnąc oglądać Jego oblicze.” (18:28)

[1] Bukhari, “Tafsir,” 1; Muslim, “Iman,” 355.
[2] Bukhari, “Manaqib,” 25.