Antwoorden op de vragen van professor Leonid Sukiyanen

1. In vele artikelen, die gewijd zijn aan Uw visie en activiteiten, en daarnaast tijdens de internationale conferenties waarin Uw gedachtegoed wordt besproken, wordt de term “Gülen beweging” gebruikt. Soms wordt er gesproken over een paar instellingen, wier activiteiten ontplooid worden namens één persoon of één organisatie. Tegelijkertijd wordt er gesproken over samenwerking en activiteiten van mensen, die alleen Uw ideeën delen. Hoe beoordeelt U het begrip “Gülen beweging?”

Antwoord: Als u mij toestaat, wil ik volstaan met te verwijzen naar het antwoord dat ik heb proberen te geven op de eerste vraag van Professor Rostislav Ribakov, waarvan ik hoop dat dit volstaat.

2. Er worden in vele landen scholen opgericht, waarin de leerlingen les wordt gegeven, naast de algemene lessen, in een attitude van tolerantie, cultuur, beschaving en interreligieuze dialoog. Over het algemeen zijn het Turkse ondernemers en privé instellingen, die deze scholen ondersteunen. Het is een traditie geworden om deze scholen als “Gülen scholen” te betitelen. Er wordt gedacht, dat deze scholen door U of door mensen die Uw ideeën steunen, worden opgericht. Wat is Uw relatie met de genoemde scholen? Helpt U ook echt bij de oprichting en de financiering? Hoe denkt U over deze scholen?

Antwoord: Opnieuw wil ik vragen mij te verontschuldigen en verwijs ik naar de antwoorden, die ik op de eerste en de tweede vraag van Professor Rostislav Ribakov heb geformuleerd.

3. U bent één van de vooraanstaande islamitische denkers. Wat is belangrijk in Uw werken? Wat heeft U, volgens U bijgedragen aan het begrijpen van de islam in onze huidige tijd? Wat zijn de verschillen tussen Uw ideeën en die van de moslimdenkers eind 19^e en begin 20^ste eeuw, bijvoorbeeld Mohammed Abdoeh?

Antwoord: Het antwoord dat ik op de 4^e vraag van mevrouw Tatyana Filipova heb gegeven is ook grotendeels het antwoord op deze vraag. Maar omdat hier een concreet voorbeeld is genoemd en gezien het belang kan ik wel een paar woorden wijden aan Mohammed Abdoeh en zijn stroming.

De tijd waarin Mohammed Abdoeh leefde, was een tijd waarin in de islamitische wereld op grote schaal uiteenviel en koloniaal werd bestuurd. Egypte verkeerde, zoals u weet, onder Engelse bezetting. De nederlagen die de moslims de laatste paar eeuwen hebben geleden, en hiertegenover de Europese, vooral Engelse en Franse vooruitgang op het gebied van zowel wetenschap en technologie, als de kunst en filosofie, beïnvloedden de moslimintellectuelen, -denkers en -geleerden. Het feit dat in het westen een wetenschapsbegrip van het loslaten van de godsdienst en het volgen van een lijn van positivisme en materialisme, ontstond en de storm van ontkenning van de dientengevolge ontstane filosofische stromingen in het westen, hebben ook hun uitwerking gehad op geesten en harten in de islamitische wereld. In de ideeën van Mohammed Abdoeh en zijn stroming, zien we deze invloeden sterk terug bij zijn benadering van de islam. Eigenlijk werd de islam, die in essentie een godsdienst is waarin de praktijk van wetenschap en de ervaring van de geest en het hart bij elkaar dienen te worden gebracht, als een rationeel en positief feit behandeld; de randverschijnselen van de islam werden buiten beschouwing gelaten. Bijvoorbeeld, de verzen over het hiernamaals werden, alsof we die wereld met eigen ogen hebben gezien, alsof de wetenschappelijke ontwikkelingen hun einddoel bereikt hebben, vanuit het perspectief van deze wereld benaderd. Ze werden niet geaccepteerd zoals die in de Koran worden verteld en derhalve werd het geluk of de straf in het hiernamaals volledig als een geestelijke of psychologische straf of beloning gepresenteerd. De wonderen van de profeten werden niet als zodanig erkend en alles werd binnen de context van oorzaak en gevolg behandeld, naar wezens als duivel en geesten, die buiten de horizon van ons gezichtsvermogen vallen, werd gekeken alsof ze bepaalde slechte instincten en aandriften van ons zijn. Maar de gelijktijdige ontwikkeling van de kernfysica, die de mechanische fysica ondermijnde, heeft de geldigheid van al deze benaderingen teniet gedaan. Bovendien heeft Mohammed Abdoeh en zijn stroming, die de problemen van de islamitische wereld als politieke, maatschappelijke en economische problemen beschouwde en niet veel aandacht schonk aan de ingevingen van het hart, de rede en de geest, aanleiding gegeven voor het ontstaan van islamitische bewegingen, politiek-maatschappelijke bewegingen in vooral de Arabisch-islamitische wereld.

4. De gedachte, dat de islam als een politiek fenomeen tegenwoordig haar betekenis verloren heeft, wordt door veel mensen geaccepteerd. Hoe is volgens U de relatie van de islam met de politiek? Is het juist dat we de islam alleen als een godsdienst moeten zien? Wat zijn de belangrijkste problemen van de moderne islam, volgens U? Zijn het alleen godsdienstige problemen of wereldse problemen?

Antwoord: Geachte Sukiyanen, in een boek dat in Turkije is gepubliceerd onder de titel Een beschavingsvooruitzicht wordt het antwoord op deze vraag heel goed geanalyseerd. Ik als een nederige dienaar wil daar een samenvatting van geven.

Als we kijken naar de verhalen van de profeten in de Edele Koran zien we het volgende beeld: Allah, de Verhevene heeft profeten gezonden wanneer de mensen in shirk=polytheïsme vervallen en als hiermee gepaard gaande allerlei bederf in de samenlevingen onontkoombaar verspreid wordt, opdat de mensen de Tawheed=eenheidsprincipe accepteren, dat wil zeggen dat de mensen afzien van het geloven in de afgoden, niet in vele goden geloven en hen aanbidden, maar alleen in Allah geloven en Hem aanbidden, dat ze uitgerust worden met goede ethische deugden, zichzelf in het gareel houden, afzien van het verderf zaaien op de wereld en opdat ze vrede en orde stichten. De profeten die met een openbaringsboek komen in een tijd waarin de religie van god niet meer herkenbaar is, noemen we een “rasoel” =boodschapper met een boek. Over de voornaamste taken van deze boodschappers, vooral van de laatste van hen, onze Profeet, wordt in de Koran het volgende gezegd:

“Omdat Wij uit uw midden een boodschapper hebben gezonden, die u Onze (aan hem geopenbaarde, in het heelal en in uw innerlijke wereld bestaande) tekenen verkondigt, u zuivert (van uw verkeerde gedachten en acceptatie, uw harten van afvallige overtuiging en zonden, uw leven van allerlei vuil), u het Boek (dat we aan hem hebben gezonden) en de Wijsheid (om dat boek te begrijpen en toe te passen) u (de betekenis en het doel van de ge- en de verboden) onderwijst en u leert, hetgeen gij niet wist. [2:151]

Dus de taak van onze Profeet is, zoals die van de andere boodschappers, het leren van Allah aan de mensen, hen de Koranverzen en de door de moslimgeleerden als een geschapen boek omschreven heelal als een boek te reciteren, dus de wetenschap. Zodat hij hiermee de mensen zuivert van verkeerde gedachten, hen redt van dwalingen, hun innerlijke wereld zuivert van de zonden en allerlei onzedelijke gevoelens, hen de Koran en de manier van toepassing, de bedoeling van de ge- en de verboden van de Koran leert en in het bijzonder alles wat ze nodig hebben voor hun eeuwige geluk. In dit kader heeft onze Profeet de mensen opgeroepen om in Allah, inclusief de andere geloofsprincipes, te geloven en alleen  Hem te aanbidden en geprobeerd hen op te leiden tot deugdvolle mensen. De 6 basisprincipes van het geloof zijn bekend; ook de 5 zuilen van de islam zijn bekend. Zo ook zijn de verboden en de geboden bekend. Ethische principes zijn eveneens bekend. Tevens is het bekend waar je op moet letten bij de intermenselijke omgangsregels. De politiek en politieke onderwerpen zijn in deze regels niet te vinden, laat staan in de jurisprudentieboeken, maar omdat het door sommige wetscholen, die in de minderheid zijn, wel naar voren is gebracht, is dit onderwerp van gesprek geworden in sommige zelfstandige boeken.

De islam doet behalve het voorstel van de toepassing van de goddelijke boodschap, geen gedetailleerd voorstel voor een staatsvorm, een regime of een systeem. De keuze voor bestuurlijke en politieke vormen laat zij over aan de regeringen die zich verbonden voelen met de goddelijke wil. De verscheidenheid aan bestuurlijke systemen in de geschiedenis laat dit ook zien. Zij neemt de hervorming van de samenleving en het individu als basisprincipe. Volgens haar is de principe van “Je wordt bestuurd zoals je bent” erg belangrijk. De islam laat behalve de keuze van het bestuur aan de vrije wil en keuze van de meerderheid, ook de keuze van al dan niet geloven van mensen aan hun eigen vrije wil over. Bovendien kent zij iedereen de vrijheid toe van het praktiseren van hun overtuiging. Wat zij wil is het feit dat de volwaardige vrijheid van geloof en geweten voor iedereen geldig is.

Alhoewel dit is wat we begrijpen uit de Edele Koran, uit de verhalen van de profeten daarin en uit het leven van onze Profeet, is eind 19^e en in de eerste helft van de 20^ste eeuw de islam drijvende kracht geweest bij de vrijheidsoorlogen van de moslims. Tevens hebben vele geleerden de problemen van de islamitische wereld vanuit politiek oogpunt benaderd, terwijl ze het meer vanuit de immateriële, wetenschappelijke, ethische en geestelijke optiek hadden moeten benaderen. Dit terwijl, zoals een belangrijke geleerde zei, onder het motto van echt secularisme de vrijheid van godsdienst door de landen erkend werd, en het voeren van een “jihad” op het gebied van wetenschap, intellect, immateriële en ethiek nodig was en niet op politiek terrein. Dit heeft men niet kunnen begrijpen en de bewegingen die in de islamitische wereld ontstonden, zijn over het algemeen op een politieke basis gaan zetelen, ervan uitgaande dat dit een belangrijke zaak is. Omdat het vertrekpunt verkeerd is, zijn deze bewegingen de moslims niet alleen duur komen te staan, maar heeft het ertoe geleid dat de islam verkeerd werd begrepen; we kunnen zeggen dat het op een fiasco is uitgelopen. Deze bewegingen werden in het westen door schrijvers als Oliver Roy bestempeld als de “politieke islam” en hun mislukkingen werden weergegeven als “mislukkingen van de politieke islam”. Zo’n weergave van de islam past niet bij de geest van de islam. Aanduidingen als ‘Politieke islam’, ‘sociale islam’, ‘radicale islam’, ‘gematigde islam’ zijn tegen de geest van de islam. Maar om de gebeurtenissen te kunnen begrijpen en te verklaren is voor deze benamingen gekozen. Ik hoop dat moslims overal zich afwenden van hun fouten en dat de islam gered wordt van misvattingen en verkeerde uitleg.

5. Het feit dat de islam in de moderne wereld, buiten de islamitische wereld eerst in het Westen wordt verspreid, veroorzaakt sterke aanvaringen. Wat zijn volgens U de voornaamste redenen voor deze wrijvingen? Wie is verantwoordelijk voor deze crises? De Westerse gemeenschap of de moslims?

Antwoord: We kunnen zeggen dat het antwoord op de vorige vraag gedeeltelijk een licht werpt op deze vraag. Uiteraard,  als moslims hebben we grote fouten gemaakt. Helemaal vooraan komt het feit dat de islam niet in de kern wordt begrepen, dientengevolge hebben we helaas het probleem dat we het niet kunnen vertegenwoordigen met onze persoonlijkheid, woorden en daden, dus met ons leven. Allereerst is de islam van begin tot eind een bloemlezing van schoonheden. Want, zij bestaat uit de weerspiegelingen van alle namen, de attributen van de Heer, en Allah presenteert Zijn namen, als namen die hun gelijke niet hebben in schoonheid, de zogenoemde ‘Al-Asma al-Husna’ de Schone Namen. Islam betekent juist denken; islam betekent het boek van het heelal juist te lezen en het zien als projecties om daarmee Allah te leren kennen en naar Allah toe verheven te worden. Islam is voor de ene helft wetenschap en voor de andere helft geloven, wat evenredig is aan wetenschap. Dat wil zeggen dat in de islam weten en geloven niet tegenstrijdig zijn aan elkaar, integendeel het zijn twee waarden die elkaar aanvullen. Islam is de zuivering van het ego, reiniging van het hart en versiering van de geest met alle schoonheden. Islam is goede moraal, goede zeden; islam is integriteit, rechtschapenheid, rechtvaardigheid, gerechtigheid, diepzinnig besef. Islam is Allah leren kennen zoals Hij het waard is om gekend te worden, Hem aanbidden; van Hem houden en het geluk dat dit alles tot gevolg heeft. Als er dingen zijn die absoluut niet met de islam verenigbaar moeten worden geacht, zijn dat de onwetendheid, achtergesteldheid, vuiligheid, slordigheid, wanordelijkheid, bedelen; voorts ook wrok, vijandigheid, ruzie, hoogmoed, onrecht, tirannie, verraad, bedrog. Islam is de naam van de ‘wereldvrede’, zij is vergeving, tolerantie, zich niet hoger achten dan een ander, nederigheid, edelmoedigheid, elegantie, zachtmoedigheid, gevoel van veiligheid, gevoel van opofferingsgezindheid, geest van eerlijkheid, gedachte van rechtvaardigheid en rechtschapenheid; goed doen ondanks het ondergaan van kwaad. In het kader van dit alles, is het erg moeilijk te zeggen dat de islam vandaag de dag volwaardig vertegenwoordigd wordt.

Niettemin hebben ook de westerse gemeenschappen fouten; laten we zeggen niet iedereen, maar slechts de bestuurders. Niemand kan de godsdienst met al haar diepgang vertegenwoordigen, behalve de ware gelovigen. Desondanks, als we naar de geschiedenis kijken, zien we dat de mensen zelfs vele profeten niet geloofd hebben, laat staan ware gelovigen. Het leven van onze Profeet is bekend; het leven van Mozes, van Jezus, die de zonnen zijn van de mensenwereld, zijn bekend. Ook zijn er massa’s mensen geweest, die niet in hen geloofden, oorlog tegen hen voerden en hen wilden vermoorden. Het is zelfs zo dat vele profeten door de volkeren, naar wie ze waren gestuurd, vermoord werden. Derhalve zijn we als moslims schuldig aan het feit dat we de islam niet goed begrijpen en niet goed vertegenwoordigen, maar het is ook wel degelijk mogelijk te zeggen dat er mensen, regeringen, inlichtingendiensten zijn, die namens de politiek, namens bepaalde belangen, willen dat dit zo is, zelfs in een mate dat de islam zo bekend komt te staan en dat de islam geassocieerd wordt met terreur, geweld, oorlog en bloed. Hoe dan ook, wat voor behandeling ons ook ten deel valt, zijn wij als moslims verplicht om de ware islam op onuitputtelijke wijze te onderwijzen en te vertegenwoordigen. We moeten zelfs zo handelen dat we tegen de handen die naar ons worden uitgestoken om ons te doden, moeten kunnen zeggen, zoals Abel tegen Kaan, de twee zonen van Adam, zei: ‘Als jij je hand uitstrekt om mij te doden, zal ik mijn hand nimmer uitsteken om jou te doden.’

6. In sommige islamitische en niet-islamitische landen zijn er instellingen en groeperingen, die denken dat de seculiere regeringen vijanden van de islam zouden zijn die een eigenzinnige activiteit verrichten. Zij hitsen de mensen op met de uitspraak dat het fout is om de wetten, die door de legale regering uitgevaardigd worden te respecteren en dat het juist is om alleen de shariawetten en de bevelen van de islamitische leiders te gehoorzamen. Hoe beoordeelt U deze opvatting en het politieke beleid?

Antwoord: Op deze vraag kan een antwoord gegeven worden door middel van een gedeelte van het verhaal van de profeet Jozef, zoals dat in de Koran wordt verteld. Jozef werd door zijn broers verraden en als slaaf verkocht naar Egypte. De koper was een minister, wellicht zouden we hem in onze dagen de premier noemen, van het toenmalige niet-islamitische bestuur van Egypte. Jozef heeft zijn kinderjaren in dat huis doorbracht. Maar toen de vrouw des huizes van hem wilde genieten, heeft hij haar meteen afgewezen en zei daarbij het volgende: “Moge God mij beschermen; mijn heer (de heer des huizes, de minister) heeft mij goed onderhouden. Degenen, die onrecht plegen door verraad worden nooit verlost.” Dat wil zeggen, “noch jegens God, noch jegens mijn heer, die mij heel goed onderhouden heeft, mag ik verraad plegen.”

Na enige tijd werd Jozef slachtoffer van openlijke smaad en hij werd gevangen gezet. Uiteindelijk, toen hij uit de gevangenis zou komen, nadat zijn onschuld en waarde aan het licht waren gekomen, wilde hij dat de ware reden van de laster jegens hem bekend werd. Waarom hij dit deed, verklaarde hij als volgt: “Ik wilde dit doen, omdat ik wilde dat het bekend werd dat ik mijn onderhouder, mijn heer, niet verraden heb bij zijn afwezigheid. Want God geeft zijn leiding nooit aan verraders.”

Zoals ik hierboven heb proberen uiteen te zetten, behoort de keuze van het politieke systeem en bestuur toe aan de vrije wil van het volk. De islam beveelt altijd, overal en onder elke omstandigheid rechtschapenheid, trouw, betrouwbaarheid, het je houden aan je gelofte en gehoorzaamheid aan de boven je gestelde; zij geeft absoluut geen toestemming voor verraad, leugen, bedrog, het overtreden van de mensenrechten, anarchie, terreur en onveiligheid. Boven alles staat dat de moslim vertegenwoordiger is van veiligheid en algemene vrede.

7. Een proces dat het “ontwaken van de islam” wordt genoemd, is duidelijk zichtbaar in vele moderne landen. Dit proces is in het bijzonder eigen aan sommige Oost-Europese landen en Rusland. Wat moeten we hier allereerst op het oog hebben? Deze landen hebben tientallen jaren onder omstandigheden geleefd waarin het zogenoemde wetenschappelijk atheïsme heerste, hetgeen alle godsdiensten zag als een belemmering voor de vooruitgang van de mens en de maatschappij.

Antwoord: Allah heeft de mens een positie toegekend, die boven de engelen staat en heeft hem “kalief=plaatsvervanger” van de aarde gemaakt. De fundamentele basis voor deze bevoorrechte positie en het kalifaat van de aarde ligt in het feit dat aan de mens “de namen geleerd zijn”. Dat wil zeggen dat aan de mens de capaciteit en het vermogen is gegeven om de dingen te leren kennen, hen te benoemen en derhalve hen te gebruiken, kortom wetenschap en kennis te verwerven. Deze kennis betekent in het bijzonder het heelal te kunnen lezen als een boek. Ook in het eerste geopenbaarde Koranvers, wordt het bevel “Lees!” gegeven, terwijl er nog geen boek was om gelezen te worden. Zelfs als er nog geen boek is om gelezen te worden, is er altijd een boek dat gelezen moet worden en dat is het boek van het heelal, de mens. Daarom verkrijgt wetenschappelijke activiteit, als deze binnen de eigen kaders en richting wordt uitgevoerd, een heiligheid die gelijk staat aan lofprijzing en de vergelijking met de engelen van Allah aankan. Ik bedoel met het uitoefenen van wetenschappelijke activiteiten binnen eigen kaders en richting het volgende: Zowel het heelal als de mens zijn op zichzelf een bloemlezing van de “tekenen”, die ons Allah leren kennen. De Edele Koran noemt een vers van zinnen tussen twee punten een “teken”, maar zij noemt ook de feitelijkheden in het heelal en elke menselijke activiteit, realiteit, gebeurtenis een “teken”. De Koran is een geopenbaard heelal; het heelal en de mens zijn een geschapen Koran. Het heelal en de mens zijn een prachtig paleis en de Koran is een boek dat zulks aan ons kenbaar maakt. Er bestaat absoluut geen tegenstrijdigheid tussen beide. Wetenschappelijk atheïsme is helaas niet alleen in de landen van de voormalige Sovjet Unie maar vandaag de dag ook in de wetenschappelijke centra in de wereld dominant. Daarom moet de wetenschap op haar juiste positie geplaatst worden, en moet duidelijk gemaakt worden wat de godsdienst in feite is en wat de wetenschap is.

Ten tweede, de mens is niet alleen een fysiek wezen; bestaat ook niet alleen uit verstand, alleen hart en geest. Hij is een harmonieus geheel van dit alles. Bovendien bezit hij ook een complex van gevoelens en een vrije wil. Indien wij dit alles niet op een harmonieuze manier bij elkaar kunnen houden, zal, te beginnen bij het individu, de hele samenleving problemen ondervinden. Onze fysieke bouw, ons lichaam vraagt om voldoening en we weten wat we kunnen gebruiken om deze voldoening te vinden. Zo vragen ons verstand en onze ziel ook om voldoening; ons hart, geest en gevoelens verlangen ook naar voldoening. Ze hebben allemaal ook een eigen taak. De voldoening van het verstand en de geest bestaat uit een wetenschap, die haar juiste richting heeft gevonden; daarnaast bestaat het uit de kennis van God, die we marifetullah noemen. Dus is zijn taak leren en studeren, een opleiding volgen en het hebben van de Godskennis. De voldoening van het hart bestaat uit godsdienstwetenschappen en gebeden en het inzicht in de spirituele wereld. De voldoening van de vrije wil bestaat ook uit gebeden en die wil te gebruiken bij het volgen van het goede en legale pad. De voldoening van gevoelens bestaat in eerste instantie uit liefde voor God en vervolgens liefde voor alle schepselen omwille van God. Daarom moeten we wellicht eerst de mens kennen, het heelal kennen, het leven en wat zijn eisen aan ons zijn kennen. We moeten ons onderwijssysteem opnieuw, met een nieuwe visie, organiseren en hierop afstemmen.

Nog een ander belangrijk onderdeel is dit: Het gezin is een belangrijk instituut voor individuen, een veilig onderkomen, een plek van liefde en binding. We kunnen moederschap en vaderschap niet doen verdwijnen, ook al willen we dat. We kunnen de liefde van de moeder en de barmhartigheid van de vader nergens mee vervangen. Een mens, die in een liefdevolle omgeving van een gezin met liefde en genegenheid is opgevoed, kan nooit vergeleken worden met een mens, die in een verstrooide omgeving van geruïneerde gezinnen is opgevoed. Derhalve dient het instituut gezin versterkt te worden; we moeten zelfs de moderne kerngezinnen, die verstoken zijn van de koestering van opa, oma, oom, tante opnieuw laten kennis maken met die waarden en ook de huidige generaties daarvan laten profiteren. De positie en de rol van moeder, vader, opa, oma, kinderen, kleinkinderen in het gezin moeten duidelijk gemaakt worden. Het gezin is voor de mens een klein paradijs op de aarde. We moeten ons ontfermen over dit paradijs en vermijden dat dit paradijs tot een hel wordt.

Er zullen ongetwijfeld nog dingen zijn die gedaan kunnen worden, maar als antwoord op uw vraag heb ik deze twee drie aspecten genoemd. Ik ben ervan overtuigd dat verlichte intellectuelen zoals u, die in die gemeenschappen waar u op doelde zijn opgegroeid, beter in staat zijn de kwestie te analyseren en een diagnose te stellen.

8. Hoe belangrijk is de interculturele, interreligieuze dialoog en de dialoog tussen de beschavingen in de moderne wereld? Welke rol kunnen uw opvattingen bij deze dialoog vervullen? Zal de ontwikkeling van deze dialoog niet tot gevolg hebben, dat de islam uit haar eigen positie treedt en afstand doet van haar principes en regels en dat zij de Westerse waarden zal accepteren? Wat is de kracht van de moderne islam? Is het haar isolement in de wereld, haar wens om de onveranderlijkheid van haar tradities in stand te houden, haar bereidheid om positieve resultaten van andere culturen te begrijpen of dat zij de andere culturen met haar waarden verrijkt?

Antwoord: Laat ik proberen deze vraag te beantwoorden door een zeer belangrijk aspect zichtbaar te maken. Ofschoon we vandaag de dag onder islam de godsdienst, de aan onze profeet Mohammed [v.z.m.h.] als het zegel der profeten geopenbaarde religie verstaan, leert de Edele Koran ons dat de religie, die door alle profeten vertegenwoordigd en verkondigd is, in de basis de islam is. Door de geschiedenis heen hebben alle profeten, zoals Abraham, Mozes en Jezus [mogen Gods zegeningen op hen rusten], dezelfde geloofsprincipes, dezelfde gebedsregels, dezelfde ethische gedragsregels verkondigd. Het geloof in al deze profeten is voor ons één van de geloofsprincipes. Het verschil zit in de bepalingen en de regels, die door de omstandigheden van de tijd en de noden van het leven bepaalde secundaire aspecten vormen. Onze profeet heeft de islam in een uiteindelijke vorm en inhoud verkondigd, waarna ook geen behoefte meer zou bestaan aan de komst van een nieuwe profeet. In een overlevering van hem wordt gezegd dat “de wijsheid het verloren goed is van een gelovige en dat hij die moet gaan halen waar hij die maar vindt”. De cultuur en de beschaving die door de moderne wereld wordt vertegenwoordigd, staat niet haaks op de islam. In de islam zijn vele authentieke aspecten te vinden, die uit het jodendom en het christendom voortvloeien. Vandaag de dag kunnen we vele wijsheden terugvinden in de moderne cultuur en beschaving, die in het verleden tot de islam behoorden, maar die we verloren hebben en niet meer dragen en kunnen vertegenwoordigen. Bijvoorbeeld de wetenschap en de onderzoeksdrift, de liefde voor het zoeken van de waarheid, de liefde voor het minutieus onderzoeken van het boek van het heelal, het verstandig indelen van je tijd, wat helaas in de islamitische wereld verwaarloosd wordt, een goede taakverdeling, goede samenwerking, zoveel mogelijk behoorlijk en zonder defecten te produceren, werkend in je levensonderhoud te voorzien in plaats van rentenieren, zijn daar voorbeelden van. Het is de islam die ons dit allemaal voorschrijft te doen, maar het zijn waarden en wijsheden, die al eeuwen door de islamitische wereld verloren zijn en verwaarloosd worden.

Ten tweede, de godsdienst heeft heel veel zaken gedelegeerd aan de rede. Natuurlijk is er reden voor de schepping van de rede. Derhalve zal degene die de rede optimaal gebruikt, uiteraard daarnaar beloond worden. Als de islamitische wereld zijn we de rede gaan verwaarlozen, terwijl we de rede een tijdlang tezamen met het geloven binnen de kaders van de godsdienst gebruikt hebben. Vanaf een bepaald ogenblik is het Westen het heel goed gaan gebruiken. Dus waarom zouden we terugdeinzen om de resultaten van de rede, die de mensheid geen schade berokkenen, weer terug te pakken! Laat we hier niet voor terugdeinzen, het is ook een verloren wijsheid van ons en als een wijsheid die de islam toebehoort dienen wij die terug te pakken.

Een ander aspect is dit: De moderne wereld en de wetenschap en de technologie die haar hebben gesticht is niet eigen aan alleen deze wereld. Door de geschiedenis heen heeft bijna elk volk, elk continent bijgedragen aan de wetenschap. We weten allemaal hoe de wetenschap overgegaan is naar het Westen. 8 tot 9 eeuwen geleden heeft de islamitische wereld 5 eeuwen lang, zonder onderbreking, een toppunt beleefd op alle gebieden van de wetenschap. Het westen heeft, hetzij door middel van de kruistochten, hetzij door middel van de Andalusië, de wetenschap van zowel de klassieke oudheid en de beschavingen als de enorme islamitische bijdrage daaraan, overgenomen van de islamitische wereld. Niet alleen dit maar in het kader van haar betrekkingen met de islamitische wereld heeft zij nog veel meer dingen overgenomen. Derhalve is voor ons, als moslims, het aangaan van de dialoog met de moderne wereld en zelfs met elkaar samen leven, niet iets om kwalijk te achten. Persoonlijk vind ik dit een noodzaak, in naam van zowel mijn eigen religieuze overtuiging, als mijn volk, de islamitische wereld, de moderne wereld en in naam van de mensheid. Op deze manier zal de mensheid kennis maken met elkaars parels en koralen, robijnen en diamanten en zal men de kans krijgen om de diamanten van de kolen en de echte van de valse te onderscheiden.  De moslims zijn er door de geschiedenis heen nooit voor teruggedeinsd om met andere volkeren en de aanhangers van andere godsdiensten samen te leven. Ze hebben altijd met hen in de zelfde wijk en de zelfde straat naast elkaar geleefd. De islam is heel snel verspreid. Binnen nauwelijks een eeuw heeft zij zich, naast haar verspreiding in heel het Midden-Oosten, in Noord-Afrika en tot India uitgestrekt. Zoals u zeker weet, is dit gebied een bakermat van vele oude godsdiensten en filosofieën. De islam heeft al deze godsdiensten en filosofieën ontmoet. De moslims zijn er noch voor teruggedeinsd om met hen in discussie te gaan, noch hebben ze overwogen om te voorkomen dat zij hun overtuigingen en visies konden vertellen, noch hebben ze ervoor gekozen om hen middels wetgeving of machtsvertoon de mond te snoeren. Integendeel, ze hebben zelfs vele joodse en christelijke geleerden en wetenschappers uitgenodigd naar universiteiten, wetenschappelijke academies en centra om te komen doceren, en ook op bestuurlijk vlak kregen ze een plaats. Hetzelfde was ook een tijdlang binnen de grenzen van het Ottomaanse Rijk aan de orde. De islam en de moslims zijn hier nooit voor teruggedeinsd. Je laten leiden door angst betekent dat de mens twijfelt aan zijn eigen godsdienst, aan zijn overtuiging en visie. Je kunt je twijfels niet van je afnemen door er voor weg te vluchten. Je twijfels kun je door middel van onderzoek en studie overwinnen. Derhalve is het niet onze taak als moslims de dialoog en de samenleving met anderen te ontvluchten, maar juist om je eigen godsdienst heel goed te kennen, heel goed te vertegenwoordigen en samen te willen leven met mensen van welk geloof, welke cultuur en beschaving ook.